Zijn boek Mediawijsheid in de klas verschijnt als een prachtig vormgegeven studieboek dat aan de ene kant achtergrondinformatie over mediawijsheid verschaft en aan de andere kant praktisch lesmateriaal biedt om direct mee aan de slag te gaan.
Voor wie is het boek interessant?
Koning geeft zelf aan dat het boek zich richt tot elke docent die met jongeren en mediawijsheid aan de slag gaat. Deze doelgroep is heel breed en wat mij betreft iets te breed. De focus van het boek lijkt vooral te liggen bij leerkrachten in het voortgezet onderwijs, MBO en HBO. Dat geldt zowel bij de achtergrondinformatie als bij de concrete lessen. Dat komt doordat de nadruk ligt op het actief gebruiken van Internet en sociale netwerken, ook ten behoeve van een (toekomstige) carrière.
Dat gezegd hebbende, elke docent die met jongeren en mediawijsheid aan de slag gaat, zal in staat zijn om een transfer te maken van het boek naar zijn eigen situatie. Op die manier is een flink aantal lessen ook voor (de bovenbouw van) het primair onderwijs interessant.
Vier dimensies
In hoofdstuk één geeft Koning de nodige achtergrondinformatie over mediawijsheid. Hij geeft aan dat innovaties leiden tot veranderingen en dat veranderingen leiden tot verdwijnende, veranderende en nieuwe beroepen. Dat was in de prehistorie al zo en dat is tegenwoordig niet anders.
Wat wel anders is, is de steeds sneller veranderende maatschappij. Hier hanteert Koning de indeling van William Knoke, wat voor mij tot interessante nieuwe inzichten leidde. Knoke beschrijft de ontwikkeling van de mens aan de hand van verschillende dimensies:
- De nulde dimensie - de tijd van geïsoleerde groepen nomaden (“dots”).
- De eerste dimensie - de tijd van boerendorpjes verbonden door handelsroutes (“point to point”).
- De tweede dimensie - de tijd van zeevaarders die continenten met elkaar verbinden (“length and width”).
- De derde dimensie - de tijd van vliegers die het luchtruim verkennen (“into space”).
- De vierde dimensie - de tijd van het Internet waarbij waarbij grenzen tussen plaats en tijd vervagen (“placeless”).
21st Century Skills en mediawijsheid
Koning geeft aan dat in het 21st century skills model van Kennisnet ICT-geletterdheid staat opgenomen. Dit stelt hij gelijk aan mediawijsheid. En mediawijsheid stelt hij weer gelijk aan internetgebruik. Koning gaat hier voor mijn gevoel kort door bocht en voorbij aan andere relevante gebieden en deelonderwerpen.
Hoe zit het bijvoorbeeld met de indeling van ICT-geletterdheid van SLO? Zij onderscheiden ICT-geletterdheid in informatievaardigheden, mediawijsheid, instrumentele vaardigheden en computational thinking. Aan de eerste twee besteedt Koning expliciet aandacht, maar instrumentele vaardigheden plaatst Koning buiten de scope van zijn boek. Hij stelt: “Het betreft vooral bedieningstechnische vaardigheden die jongeren grotendeels al beheersen.” Computational skills komen in zijn boek helemaal niet aan bod.
En hoe zit het met media naast het Internet, zoals boeken, tv, films, apps, games en muziek? Hoe zit het met de mediaontwikkeling van kinderen en wat er bekend is op het gebied van mediaopvoeding? Dit zijn onderwerpen die Koning niet aansnijdt. Aan de ene kant is dat jammer, maar tegelijkertijd geeft dit het boek wel een duidelijke focus.
Het Mediawijsheid-competentiemodel
In hoofdstuk twee introduceert Koning het Mediawijsheid-competentiemodel. Let op: dit is een ander model dan het Mediawijsheid Competentiemodel van Mediawijzer.net.
Het model van Koning is ontwikkeld met als uitgangspunt het model van de drie C’s (content, contact en conduct) dat in 2007 door het Family Online Safety Institute (FOSI) is gepubliceerd.
Centraal in zijn model staat het Internet als basisvoorziening. Het Internet kan op drie manieren gebruikt worden:
- Consumeren (zoeken, filteren, beoordelen)
- Participeren (verbinden, benutten, bewaken)
- Produceren (publiceren, evalueren en reflecteren)
Op het moment dat Koning begon met het ontwerpen van zijn model en het ontwikkelen van zijn lessen, bestond het Mediawijsheid Competentiemodel van Mediawijzer.net nog niet. Hoewel de beide modellen inhoudelijk nog best overeenkomsten hebben, zijn ze ook wezenlijk anders. Koning heeft nu al jaren succesvol gewerkt met zijn eigen model, waarvoor hij veel concreet lesmateriaal (hoofdstuk drie) en een eindopdracht inclusief beoordelingsmodel (hoofdstuk 4) heeft ontwikkeld.
Lessen in mediawijsheid
Het grootste deel van het boek bestaat uit vierentwintig volledig uitgewerkte opdrachten over diverse onderwerpen binnen mediawijsheid. Deze opdrachten zijn aangevuld met waardevolle online materialen die beschikbaar zijn via www.mediawijsheidindeklas.nl:
- Consumeren (6 opdrachten)
- Participeren (8 opdrachten)
- Produceren (10 opdrachten)
Onder het kopje Produceren had ik zelf meer gave voorbeelden verwacht om mediaproducties te maken, in plaats van lessen over illegaal WiFi-gebruik, gameverslaving en instellen van een goede ergo-technische werkplek. Koning laat het actief produceren van diverse vormen van media wel terug komen in de eindopdracht als afronding van het vak.
Koning adviseert om jongeren expert te laten worden door hen actief te laten consumeren, participeren en vervolgens het geleerde om te zetten in diverse mediaproducties.
Veel van zijn opdrachten geven een nieuwe insteek. Hij heeft veel ideeën om jongeren bewust te maken en in te spelen op hun zelfbeeld en persoonlijkheidsontwikkeling. Al met al is het een volledig pakket.
De en-en-aanpak
De laatste drie hoofdstukken van het boek vind ik erg interessant. Koning wakkert de discussie aan rondom mediawijsheid als apart vak of geintegreerd in andere vakken. Hij heeft een duidelijke stellingname (de en-en-aanpak) en dat ben ik met hem eens! Én mediawijsheid als een apart vak (als doel) én mediawijsheid geintegreerd andere vakken (als middel).
Het is ook met name in de andere vakken dat jongeren actief diverse mediaproducties (zoals video’s, prezi’s, podcasts en websites) zouden moeten maken. In de context van een middelbare school, MBO of HBO ben je als leerkracht dan wel heel afhankelijk van collega’s en hun bereidwilligheid om hieraan mee te werken. Dat kan een langdurig maar ook interessant proces worden.
Koning geeft fijne en praktische manieren voor eigen professionalisering, waaronder diverse web 2.0 tools. Tot slot beschrijft hij verschillende manieren om mediawijsheid te implementeren op schoolniveau. Ook hierbij geeft hij concrete handreikingen om in een schoolteam aan de slag te gaan, vanuit het olievlekprincipe. Koning vertelt uit eigen ervaringen en geeft handige tips, zoals het MediawijsheidCafé.
Conclusie
Koning is een expert in zijn vak. Het hele boek straalt betrokkenheid, expertise en vooral enthousiasme uit. Het boek is toegankelijk geschreven en zeer makkelijk leesbaar. De vormgeving is prachtig en het toevoegen van de ondersteunende website www.mediawijsheidindeklas.nl is erg fijn. Bovendien bevat de website downloadable content (DLC), waardoor praktische werkbladen en online materialen toegankelijk zijn. Een waardevolle aanvulling!
Het boek is doorspekt met veel wist je datjes en actuele voorbeelden over mediawijsheid. Ook heeft Koning enkele interessante interviews afgenomen met onder andere Tanja Jadnanansing (Tweede Kamer-lid PvdA), Justine Pardoen (Bureau Jeugd en Media) en Willem Karssenberg (adviseur saMBO-ICT).
Voor iedereen die meer wil weten over mediawijsheid, maar vooral voor iedereen die met concreet lesmateriaal over mediawijsheid aan de slag wil, is dit boek een aanrader!
Het boek is onder andere bij Bol.com te bestellen: http://www.bol.com/nl/p/mediawijsheid-in-de-klas/9200000045321602
Geen opmerkingen:
Een reactie posten