donderdag 10 september 2015

MOOC: Leerkrachten helpen omschakelen naar blended learning

In de derde week van de MOOC: Blended Learning kijken Brian Greenberg, Michael Horn en Rob Schwarz naar hoe de rol van de leerkracht verandert in een blended leeromgeving. Hoe kun je leerkrachten helpen om een nieuwe rol aan te nemen?

Een kwestie van loslaten?
Wanneer je als leerkracht kritisch over je eigen rol in de klas nadenkt, is een belangrijk uitgangspunt om jezelf af te vragen waar je minder tijd aan zou willen besteden. Daarnaast is het nodig om het uitgangspunt dat alle leerlingen precies hetzelfde tempo volgen los te laten. Het is toch absurd om te denken dat alle leerlingen in groep 6 op de derde dinsdagochtend van november de hoofdstad van Overijssel willen leren? Geef studenten meer eigenaarschap over hun eigen leerproces.

Echter, dat betekent ook dat je als leerkracht slechts een week vooruit gewerkt kan hebben ten opzichte van de leerlingen. Je zal het hele curriculum (en misschien wel meer) vooraf klaar moeten hebben liggen, zodat leerlingen in hun eigen tempo keuzes kunnen maken.
Dat gezegd hebbende, het is ook belangrijk om een minimum tempo te hanteren om er zeker voor te zijn dat er geen leerlingen (te) ver achter raken.

Veel leerkrachten vinden het misschien prettig dat zij alle aandacht hebben, maar in een rijke blended leeromgeving zal je dat moeten loslaten, zodat leerlingen met verschillende dingen bezig kunnen zijn. Wanneer je dat doet, dan hoef je ook niet continu de hele klas te managen, maar kleine groepjes. Dat is vaak veel overzichtelijker. De focus van de leerlingen verschuift dus van de leerkracht naar productiviteit. 

Een ander punt wat je minder hoeft te doen is al het werk van leerlingen beoordelen. Technologie is vaak in staat om dit - in elk geval voor een deel - over te nemen. Door digitale toetsen, quizjes en educatieve software te gebruiken, heb je als leerkracht direct toegang tot heel veel data over hoe jouw leerlingen presteren. Kortom, het gaat er om dat zowel leerkrachten als computers doen wat zij het beste kunnen.


Blijft er dan niets hetzelfde?
Naast alle grote veranderingen die blended learning bewerkstelligt, zijn er ook zaken die behouden moeten blijven. Greenberg en Horn onderscheiden de cultuur en relaties.

Cultuur
In een rijke blended leeromgeving is de tijd die een leerling met de leerkracht besteed intentioneel. Evenals de tijd die de leerling achter de computer besteed. Voordat leerlingen aan de slag gaan, is het doel helder. Dat creëert een doelbewuste mindset om te willen leren. Een cultuur wordt doelbewust door een school gemaakt en continu uitgedragen door de leerkrachten.

Relaties
Computers zullen nooit de leerkracht vervangen. De relatie tussen de leerkracht en de leerling is zo ontzettend essentieel om goede begeleiding te kunnen geven. Dat komt bijvoorbeeld ook tot uiting bij die magische lampjes-momenten van leerlingen. Vaak zitten leerlingen vast met een probleem of hun eigen denkproces en dan kan juist de leerkracht interveniëren om de leerling verder te helpen. Doordat je bij blended learning vaak in kleinere groepen lesgeeft, is het makkelijker om de juiste interventies op het juiste moment te plegen.


Hoe maak je de overgang voor leerkrachten succesvol?
Omdat het hele principe van blended learning vrij nieuw is en zich continu doorontwikkeld, is er niet één vast stappenplan dat leerkrachten kunnen doorlopen om zich helemaal comfortabel te voelen bij blended learning. Greenberg en Horn onderscheiden verschillende dingen de leerkrachten vaak lastig vinden:
  • Je eigen "controle" loslaten;
  • Meer data verzamelen en goed gebruiken;
  • Leerlingen die in verschillend tempo aan verschillende dingen werken;
  • Verschillende dingen die tegelijkertijd spelen in het lokaal;
  • Alles wat met technologie te maken heeft.
De voorbeeldscholen van deze MOOC hanteren ieder een eigen manier om leerkrachten hierbij te ondersteunen. KIPP LA (negen verschillende scholen) geeft nieuwe leerkrachten een intensieve trainingsperiode van vijf weken voordat de lessen starten. Daar worden onderwerpen behandeld zoals het organiseren van een rotatiesysteem, het overzicht kunnen behouden, lesovergangen, etc. Leerkrachten observeren en coachen elkaar.

Summit Public Schools vindt het ook belangrijk om leerkrachten gezamenlijk te professionaliseren, zoals met elkaar data analyseren en hier betekenis aan verlenen. Je leert vaak het beste door fouten te maken. En we maken allemaal fouten. Leerlingen moeten weten dat ze fouten mogen maken, maar ook dat leerkrachten fouten kunnen maken. Maak dat bespreekbaar onderling: als iets niet werkt, dan gaan we kijken hoe we dat kunnen oplossen.

 
Gereedschappen en technieken van de leerkracht
Bij blended learning gaat het vaak over het gebruik van online tools en technologieën, maar de offline gereedschappen en technieken van de leerkracht zijn misschien nog wel belangrijker. Wat doe je nu precies in een blended leeromgeving? Vanuit de diverse voorbeeldscholen komen verschillende strategieën en routines die voor hen goed werken.
  • Hanteer een duidelijk aandachtssignaal. Zorg dat leerlingen goed hun aandacht kunnen schakelen van hun computer naar de leerkracht. Stel je voor dat dertig leerlingen naar een computerscherm kijken met koptelefoon op. Hoe krijg je van iedereen weer de aandacht? Verschillende leerkrachten hanteren verschillende signalen. Een manier is om bij één leerling te beginnen (klein tikje op de schouder) en elke leerling geeft dit signaal door aan de leerling naast hem.
  • Hanteer duidelijke opstart- en afsluitprocedures. De opstartprocedure bestaat op een gegeven moment misschien uit niet meer dan Ga naar de computer, log in en ga verder waar je gebleven was.
    Bij de afsluitprocedure moet je leerlingen heel duidelijk maken hoe je wil dat de computers achter gelaten worden. Geen rommel, netjes uitgelogd, koptelefoon netjes terug, muis en toetsenbord netjes, etc. 
  • Gebruik duidelijk gestructureerde overgangen. Bij blended learning zijn er momenten dat leerlingen zelfstandig werken, maar ook plenaire momenten. Vaak roteren groepjes van fysieke plek naar fysieke plek in het lokaal. Zorg dat je deze overgangen duidelijk structureert zodat deze vlot en soepel verlopen.
  • Hanteer een protocol voor Help ik zit vast situaties. Als leerlingen niet weten hoe ze verder kunnen, hebben ze snel de neiging om hun hand omhoog te steken. Het is veel effectiever om een protocol te hanteren dat leerlingen kunnen gebruiken. Is de oplossing via digitaal leermateriaal beschikbaar? Weet mijn buurman of buurvrouw raad? Weet een andere (meer ervaren) medeleerling het antwoord? Weet de leerkracht hoe ik verder kan?
  • Blijf vragen stellen. Geef als leerkracht geen pasklare antwoorden, maar help leerlingen door vragen te stellen hun eigen oplossing te vinden. Het is een langdurig proces, maar uiteindelijk wordt hun zelfredzaamheid groter.

Leerrendement vs. betrokkenheid
Als leerkracht is het vaak lastig om het precieze rendement te weten van het onderwijs. Als leerlingen je aankijken en stil luisteren, leren ze dan alles wat je bedoelt? Hoe meet je nu leeropbrengsten in plaats van (schijn)betrokkenheid? Als een leerling niet betrokken is, dan komt dat vaak doordat die opdracht op dat moment niet nuttig wordt gevonden door de leerling. Als jij het daar als leerkracht niet mee eens bent, dan kun je goed met de leerling in gesprek gaan. Probeer dan uit te leggen wat het doel achter de opdracht is. In een blended leeromgeving heb je vaak die mogelijkheid, omdat het merendeel van de leerlingen zelfstandig aan het werk is.

Oudere kinderen kunnen vaak onderbouwen waarom een opdracht ongeschikt is. Als een leerling zijn beweegredenen om de opdracht niet uitvoeren goed kan motiveren, geef als leerkracht dan de ruimte om de leerling een alternatief te bedenken dat wel aansluit bij de lesdoelen.

De meeste educatieve programma's verzamelen allerlei data waaruit op te maken is of leerlingen de lesstof wel of niet begrijpen. Het advies voor leerkrachten in een blended leeromgeving is dan ook om dagelijks de data te bekijken en analyseren. Voor een introductie op educatieve software kun je onderstaande kennisclip bekijken.


Conclusie
Ik vond het bijna eng hoe sommige voorbeeldscholen zo gericht zijn op presteren en elke seconde optimaal benutten. Misschien is dat heel Amerikaans? Eén school hanteert bijvoorbeeld de regel dat leerlingen bij binnenkomst van het lokaal binnen twaalf seconden aan het werk moeten zitten. Bij het computerlokaal hebben ze vijftien seconden om - met hoofdtelefoon op - het softwareprogramma op te starten. De inkijkjes in deze school tonen hoe leerkrachten aan het drillen zijn. Het is bijna onwerkelijk (onmenselijk?). Ze spreken over het feit dat traditionele scholen veel verloren tijd hebben. Dat zou kunnen, maar mensen zijn geen robots. De focus ligt zo op cognitief presteren dat er geen ruimte lijkt voor sociaal-emotionele ontwikkeling.

De afgelopen twee weken heb ik zelf enigszins geëxperimenteerd met blended learning in mijn colleges op de Pabo. Eerstejaars studenten mochten door middel van digitale opdrachtkaarten, instructievideo's en online tools zelfstandig aan de slag. Het viel me op dat in de meeste klassen de studenten bijna anderhalf uur geconcentreerd aan het werk waren! Blijkbaar waren de opdrachten voldoende helder, op passend niveau en  interessant genoeg om mee te werken. In de evaluaties van deze colleges waren studenten vrijwel unaniem enthousiast dat ze op deze manier mochten werken.

Natuurlijk gaat het om een relatief eenvoudige vorm van blended learning, maar het stelt mij weer in staat om hier vandaan uit te bouwen naar meer gepersonaliseerde werkvormen!

Geen opmerkingen:

Een reactie posten